यो पनि हो है

 

शर्त पूरा हुँदामात्र रम्ने जीवनसाथी

दुःखमा एक्ल्याउने सन्तान

संकटमा खेद्‌ने आफन्त‍‍‍‍

शोकमा हेप्ने छिमेकी

झोँकमा नचेप्ने साथीभाइ

अनिकालमा घर छोड्ने कुकुर-बिरालो;

यत्ति भोग्नु परे मर्त्यलोकमा

पछि रामराज्य मिलोस् या अधिराज्य

बैकुण्ठवास होस् कि स्वर्गवास

बौलाउँछ मान्छे पटक पटक!

You mean poetry?

 

You mean poetry?

Not worth a penny

Not worth a morsel

A waste of time!

Did you try to

Read this as a poem?

Never did I mean

Nor did I like

To compose one;

For it's waste of energy

Waste of emotions!

म को कुरा

 

समर्पण भन्दै

सम्झौता भन्दै

भिडमा हिँडिरहेको म

कुनै दिन अचानक

भिड छोडेर

अघि बढिदिन्छ एक्लै

पाउँदैन थाहापत्तो

धेरै महरूको

त्यो भिडले

कुन म

किन र कसरी

अघि बढ्दैछ

पछाडि लत्रिंदैछ !

देशभक्ति

हावामा पोखिइरहने देशभक्तिलाई

हावाबाटै सलाम ठोकेर

आफ्नो अतृप्त देशप्रेम

हावामै पोखिरहने

हे वन्धु-वान्धव हो,

जति रुनु-कराउनु

हाँस्नु-हँसाउनु थियो,

यही माटोको

एउटा टुक्रा टेकेर

गरिदिएको भए,

म पनि टिप्ने थिएँ

दुई-चार ती

तिम्रा इमोशनका थोपाहरू,

जो माटो सुँघ्न नपाई

बिलाइरहेछन् हावामै,

कठै ! 

दलगत सोच

 

कक्षामा पढाइरहँदा शिक्षकमा

कापी जाँच गरिरहँदा परीक्षकमा

गाडी कुदाइरहँदा चालकमा

विमान उडाइरहँदा पाइलटमा

अपरेशन गरिरहँदा डाक्टरमा

बच्चालाई दूध चुसाइरहँदा आमामा

भाइटीका लगाइरहँदा चेली र माइतीमा

कुनै दलगत सोच (हुनु) हुँदैन ।

काट्दिनँ, साट्दिनँ

पानीको श्रोत भेटिउञ्जेल,

बोक्ने भाँडो पाउञ्जेल,

पानी बोक्न सकुञ्जेल,

हालिन्छ पानी निरन्तर,

सुक्न दिइन्न बिजोकले,

आफूले रोपेको बिरूवा

मलाई फल नदिए के भो

अरूलाई छहारी त देला

मलाई मेहेनत गर्नुछ त गर्दैछु

तिम्ले भन्दैमा काट्दिनँ महोदय

खरानीसँग त साट्दिनँ महोदय 

लौ न हजुर

शान्तिको सम्भावनामा

मनमा अशान्ति हुन्छ?

चित्त काटिन्छ?

भोक, निद्रा, गन्ध, स्वाद हराउँछ?

वाकवाकी र रिंगटा चल्छ?

ज्वरो बढ्ने, टाउको दुख्ने हुन्छ?

आफन्तलाई चिथोरू, कोतरूँ, निलूँझैँ लाग्छ?

छिमेकीको इनारमा मलमूत्र हालिदिऊँ

छानुमा अगुल्टो फालिदिऊँ

अनि बालीमा गाई भैँसी छाडिदिऊँ हुन्छ?

शायद थाहा थिएन होला

यस रोगको उपचार,

स्वयम् शान्तिदूत भगवानलाई,

लौ न हजूर फसाद भो

हाम्ले काँबाट खोजी ल्याउने होला!

 

दूध-पार्टी

 कीर्तिपुरको डेरामा साँझको दाल-भात ठोकिसकेर तीनभाई सिरकमा गुट्मुटिएर गफ लडाउने बेलामा झल्यांस्स सम्झेर भनिहालेँ, “आजदेखि एककोरी र पाँच हानिएछ।”

“लौ मालदाइको ब्रम्हचर्याश्रम सकिएछ। अब हुनुपर्ने कुरा हुन्छ। तर अघाइसकेपछि चैँ कुरा खोल्दिने? हद हुन्छ, यार,” एउटा पार्टनरले हपार्‍यो।

“ठोस कुरा हाल्न पो पेट खाली छैन त, तरल त मिलिहाल्छ नि कँड,” अर्कोले कुरा सपार्‍यो।

“यत्ति राति तरल पदार्थ तुइँक्याउन पनि त गोजीमा ठोस पदार्थ हुनुपर्‍यो नि कँडहरू,” मैले प्रष्ट्याउन खोजेँ।

“सीताराम डेरीको गोरस पाइहालिन्छ नि नजिकको किराना पसलमा, टन्न ल्याउने हो, रातभरि चिया खाँदै बस्ने हो आज जाग्राम, माल्दाइको नाममा। त्यत्तिका लागि त पुगिहाल्छ नि हौ गोजीको ठोस पदार्थले,” पहिलो साथीले त निर्णय नै गरिहाल्यो।

कुरा मिल्यो। नयाँबजार गइयो। एकदर्जन पाकेट सीताराम गोरस ल्याएर प्रेसरकुकरमा खन्याइयो। भाँडामा हालेपछि सल्लाह भयो, घरभरिका अरू डेरावाल साथीहरू बोलाएर दूध-पार्टी नै गर्ने।

दूध उम्लेपछि एउटा साथी अरू डेरावालहरूलाई बोलाउन गयो। एकछिन पछि एक-एक वटा गिलास बोकेर अरू कोठाका केटाहरू हाम्रोमा छिरे (हेक्का रहोस्, त्यो घरमा त्यतिबेला घरबेटीका परिवारका सदस्यबाहेक स्त्री जातीको बसोबास थिएन)। बोलाउन गएको साथीले यसरी बोलाएछ, “साथी हो, एक-एक वटा गिलास बोकेर कारण नसोधीकन हाम्रो कोठामा आऊँ त। पछि जुठो गिलासचाहिँ आफ्नै कोठामा आएर पखाल्ने है।”

ख्याल-ख्यालमा एकदर्जनजति जम्मा भइहालियो। पुषको रातमा तात्तातो दूधसँग निकै जम्यो माहोल। ख्याल-ख्यालमा हल्ला-खल्ला पनि भइहाल्यो। झापाली, मोरङ्गेली, स्यांजाली र दंगालीहरूको जमघट न थियो त्यो। अलिकति ठूलो स्वरले गीत गाउँदा अथवा हाँस्दा त भुइँचालो महसुस गर्ने घरबेटीलाई त्यो रात त प्रलयले नै छोपेजस्तो भएको थियो होला। एकैछिनमा गोलगन्जी र अन्नरपेनमा झरिहाल्यो तल्लो तलामा, र गर्जियो, “के हो यो वाहियाट् राटभरि? हाम्ले सुट्न पर्डैन? उटा मैयाँको जाँच चलिरा’छ”!

“सरी, दाइ। यस्तो ठण्डीमा लुगा नलाई पो आउनु भएछ। अब हाम्रो कार्यक्रम सकियो। तपाईँ जानुस् है,” घरबेटीसँग सबैभन्दा बढी कुरा मिल्ने मेरो रूमपार्टनरले थुम्थुम्यायो। घरबेटी फर्कियो।

“बर्थडे मनाएको हो, तपाईँ पनि पिउनुस् भन्नु पर्दैन, मुला? सरी, जानुस् पो रे” मैले भनेँ।

“अयला पिएर ढलिसकेको मान्छेलाई केको दूधको प्रसाद नि गन्जी र कट्टुमा। बरू अलि-अलि थपेर आफैँ खाने हो।”

ठ्याक्क पच्चीस नाघ्दा पहिलोपटक मनाएको मेरो बर्थडे पार्टी यत्ती रमाईलो थियो कि हरेक वर्ष पुष ८ गते आउन लाग्दा त्यो रात र सीताराम दूधको सम्झना आउँछ।

Facebook Fragments XXI

If I begin someday

To realize a transition

From passionate involvement

To disinterested performativity,

Will I need a new form of inducement?

Or will I have attained enlightenment?

---

माउसुलीको अनुयायी भएपछि

एक न एक दिन हात लाग्ने

शायद पुच्छर नै हो!

---

किन हो किन मलाई त

घुर्क्याउनेहरू भन्दा फुर्क्याउनेहरू

बढी खतरनाक लाग्छन् हिजोआज

---

Some people leave their baby

In bath-water,

Some lose their baby

In bath-water,

Most others throw their baby

With bath-water;

All that matters is

How you handle the bath-water!

---

भुकेर खाने

ढुकेर खाने

लुकेर खाने

थुकेर खाने

झुकेर खाने

फुकेर खाने

सुकेर खाने

यसरी पनि हुन्छ

वर्ग विभाजन !

---

टुप्पीले छेड्ने टोपी

टोपीले खुइल्याउने टुप्पी,

दुबैबाट टाढा रहनु ठीक होला !

---

Practicality shocks you,

Pedantry sucks me;

Where on earth, monsieur,

Lies the meeting point?

---

इकारस बन्ने इच्छा गरेछौ मित्र,

ल शुभकामना छ,

तर घामसित कुरा भयो त?

---

हतार-हतारमा घर बनाउँदा

पिठारीको खाँबो पनि पर्न सक्छ

गुनासो गर्ने अधिकार घरलाईमात्र !

---

हम तो गधे हैँ हुजूर

हम से लडके

अपना कद छोटा मत करो,

हमेँ यह जमिन हि बहुत है

आसमान के सपने दिखाके

हमारी किस्मत खोटा मत करो !

---

केही फरक छ,

ढोका फोरेर लुट्ने पराइ

र धोका दिएर लुक्ने आफन्तमा?

---

हावा पनि आको हो

कुचो पनि लाको हो

तिमी नै जान भगवान

खासमा के भाको हो

---

फेसबुक र ऐना

उस्तै-उस्तै रैछन्,

चाउरी परेको अनुहार

मिलाइदिएको भान हुने

अनि हेरिरहुँ लागिरहने

---

मूलढोकाबाट छिर्नुमा

फाइदा नदेख्नेहरूले

पर्खाल निर्माणको क्रममा

अवरोध खडा गर्ने गर्छन्

---

Who doesn't know
that humaleons are
less complex
than chameleons?

---

It took me years to realize:

In the name of performing humanity

One is likely to preserve baboons

And promote deception!

---

इतिहास

बारम्बार सम्झिने होइन

कहिलेकाहीँ सम्झाउने‌ कुरा हो

---

के गर्ने होला हजुर यहाँ

माथि बस्ने रहरको नशाभन्दा

तल खस्ने डरको दशा ठूलो छ

---

दृश्यसँगको दुष्मनीले होइन

मैंले लेख्ने कुरा देख्न छोडेको,

शब्दको वेइमानीले पनि होइन

देखेको कुरा लेख्न छोडेको ।

गिलास

 

कोठा छ
कोठाको एक छेउमा टेबल छ
टेबलमा आधा भरेर छोडेको गिलास छ
त्यहाँ एउटा बुज्रुक उभिएको छ
रिसले मुर्मुरिँदै, फलाक्दै –
यो खाली गिलास यहाँ कसले छोड्यो !
यो आधा पानीको के काम !
यसलाई कसले भर्छ !
यसरी राख्दा राख्दै सुक्यो भने ?
कीरा पर्‍यो भने ?
खान नमिल्ने भयो भने ?
कसैले खाएर हैजा लाग्यो भने ?
हस्पिटल जानु पर्ने भयो भने ?
हस्पिटलमा बस्‍नु पर्ने भयो भने ?
ओखती र भिटामिन केले किन्ने होला !
अनि हस्पिटल बस्दा
खानपिन मिल्दैन
सुताइ मिल्दैन
टेन्सन हुन्छ
टेन्सनले ब्लडप्रेसर बढ्यो भने ?
हार्ट अट्याक भयो भने ?
ब्रेन ह्यामरेज भयो भने ?
अनि यसरी टिक्रिक्‍क राखेर छोडेको गिलास
घोप्‍टियो भने ?
गुडकिएर तल खस्यो भने ?
सिसा फुटेर छरियो भने ?
कसैको खुट्टामा चोट लाग्यो भने ?
घाउ पाक्यो भने ?
घाउ निको भएन भने ?
निको नभएर क्यान्सर भयो भने ?
खुट्टा काट्नु पर्‍यो भने ?
बैसाखीको भरमा बाँच्‍नु पर्‍यो भने ?
भिख माग्दै हिँड्नु पर्‍यो भने ? 

फलाक्दा फलाक्दै रिसको झोँकमा
ऊ बहिरो भएको छ
अन्धो भएको छ,
छेवैमा कसैले खोलेर छोडेको धारा छ
धाराबाट निरन्तर खेर जाँदैछ पानी
गिलास चूपचाप खडा छ टेबलमा
शायद सोच्दैछ
अब पक्‍कै केही हुन्छ यो घरमा !